De olympische spelen van slechte kinderen
Blijf op de hoogte en volg Anne
25 Maart 2021 | Sierra Leone, Yele
Sommige weken verdienen meer reflectie dan andere. Sommige weken of gebeurtenissen wil je liever vergeten dan reflecteren. Maar reflecteren is goed, reflecteren is nodig. Zeker op momenten als deze. Bewust schuif je het moment van schrijven voor je uit, zodat je nog even niet hoeft te na te denken over wat je allemaal meemaakt.
Afgelopen week zijn er helaas meerdere kinderen overleden in het ziekenhuis. Niet per definitie iets wat elke week gebeurd en zeker niet in deze getalen. Afgelopen drie weken heb ik alleen visite gelopen op de kinderafdeling. Dit is een behoorlijke uitdaging voor mij, aangezien ik geen ervaring heb als arts op de kinderafdeling. Al helemaal niet in de tropen waar zowel de ziektebeelden en presentaties heel anders zijn dan in Nederland. Nog maar niet te spreken over de taalbarrière die er speelt, het slecht leesbare handschrift in de papieren statussen en de regelmatig onvoldoende gefundeerd gestelde diagnosen. Ik doe mijn best om het hoofd boven water te houden en alle kinderen zo goed mogelijk te behandelen. Dat is echter nog niet altijd makkelijk. ’s Ochtends lees je de status van een kind die de avond ervoor is opgenomen met ‘malaria, ernstige bloedarmoede en een longontsteking’. Kinderen krijgen hier al snel de stempel longontsteking als ze hoesten en iedereen wordt ruim ondergedompeld in de antibiotica. Dit terwijl een longontsteking of hoestklachten meestal worden veroorzaakt door een virus. Hoe je het kind dan vervolgens aantreft is bij dezelfde aandoening heel verschillend; van een vrolijk bij de moeder borstvoeding drinkend kind tot een ernstig ziek kind aan een infuus en zuurstof. Bij de beslissing om antibiotica te stoppen en alleen ondersteunend te behandelen word je regelmatig met vraagtekens aangekeken. Antibiotica is the way to go. En antibiotica resistentie ook als we zo doorgaan. Maar toch is de beslissing om antibiotica te stoppen of niet te starten niet altijd de meest eenvoudige keuze.
Zo ook tijdens de visite. Op de kinderafdeling liggen maximaal 18 kinderen (afgelopen week toevallig 20, waarvan er 2 een ‘bed on floor’ waren omdat het zo druk was). Tijdens het langsgaan van alle kinderen komen er gefaseerd drie ernstig zieke kinderen binnen. Allen zuurstofbehoeftig met ernstige ademhalingsproblemen en malaria in een vergevorderd stadium. Op de een of andere manier gebeuren dingen in de geneeskunde nooit solitair maar altijd minimaal in twee of drievoud… Op zo’n moment houd je visite even op en geef je het acuut zieke kind direct alle aandacht. Je vraagt het verhaal uit, doet lichamelijk onderzoek, regelt bloedonderzoek en start een behandeling. Je hoopt dat je het kind lang genoeg stabiel kan houden tot de behandeling begint te werken. Dit is helaas lang niet altijd het geval. Inmiddels zijn we twee van de drie ernstig zieke kinderen verloren. Ondanks dat je alles hebt gedaan wat je kon, alle behandelingen direct bent gestart en regelmatig bent komen kijken hoe het ging, mocht het niet baten. En dat doet pijn. Het voelt als falen. Je weet heel goed dat je er niks extra’s aan had kunnen doen, die middelen heb je nou eenmaal niet, maar toch kun je het gevoel van falen niet zomaar links laten liggen. Zucht. Een tropenarts die hier al langer zit noemt Sierra Leone ook wel de olympische spelen van slechte kinderen en daarmee slaat hij de spijker op zijn kop. Om meerdere redenen komen ouders zo ongelofelijk laat met hun zieke kind naar het ziekenhuis, gemiddeld later dan in andere Afrikaanse landen. Als we dat zou eens konden beïnvloeden…. Of konden voorkomen dat kinderen uberhaupt regelmatig zo ernstig ziek worden. Niet onmogelijk, maar alles behalve gemakkelijk.
Om de gedachten te verzetten na een zware week en heftige gebeurtenissen vind ik het heerlijk om te sporten en de omgeving te verkennen. Zaterdag stond er een mountainbike rit van maarliefst 50km op het programma, de langste tot nu toe. Uiteindelijk gingen we een stuk later weg dan gepland. We konden de fietsen namelijk nergens vinden! Wat bleek… woensdagochtend waren we om 5.00 naar het ziekenhuis gegaan voor een tweeling bevalling die eindigde in een keizersnede voor het uitblijven van weeën nadat het eerste kind geboren was. Uiteindelijk moesten we een B-lynch hechting leggen (de gynaecologisch gerichte medici onder ons weten dat dit een hechting is die je bijna nooit hoeft te gebruiken, maar alleen gebruikt in noodsituaties waarbij de baarmoeder niet meer wil samentrekken en veel bloedverlies kan geven). Tegen tienen waren we klaar en gingen we even naar huis om ons op te frissen, te ontbijten en daarna weer verder te gaan met het dagprogramma in het ziekenhuis. We gingen op de fiets terug naar het ziekenhuis omdat de auto bij het ziekenhuis stond en het te warm was om te lopen. Zoals gezegd komen ziektebeelden nooit solitair voor en kregen we diezelfde avond nog een soortgelijke casus voorgeschoteld. De tweede van een tweeling werd niet geboren, de weeën bleven uit en bij de keizersnede was er wederom een dusdanig slappe baarmoeder die niet reageerde op medicatie dat we een B-lynch hechting moesten leggen. Louise, een van de tropenartsen, had er nog nooit eerder een hoeven leggen en zo doe je er twee op een dag. Voordat we het wisten was het al 23:30 toen we thuis kwamen en konden avondeten. Wat een dag. Zaterdag was ik helemaal vergeten dat ik die avond om 23:30 natuurlijk niet meer op de fiets naar huis ben gegaan en dat de fietsen dus nog bij het ziekenhuis stonden! Maargoed, long story short. Wij hebben een heerlijke tocht gehad en weer veel nieuwe wegen ontdekt. Helaas ging ook dit niet zonder slag of stoot. Heleen raakte een verscholen boomstronk, ging over de kop en hield hier de nodige blauwe plekken en schrammen aan over. Vriend Rick kreeg vervolgens een heatstroke. Wie gaat er dan ook midden op de dag fietsen in een van de warmste maanden van het jaar?
Maandag en dinsdag heb ik meegetraind met het voetbalteam van het ziekenhuis. Er moest namelijk getraind worden voor de vriendschappelijke wedstrijd van woensdagavond; Lion Heart Medical Center team vs het lerarenteam van de middelbare school van Yele. Deze wedstrijd was opgetuigd om ‘dokter Rick’ een plezier te doen tijdens zijn drie weken durende bezoek aan zijn vriendin tropenarts Heleen. Om in het zelfde thema door te gaan ging dit helaas ook niet zoals gepland. TIA? Rick moest overdag een COVID test afnemen omdat hij vrijdag weer naar Nederland terugvliegt. Deze test wordt twee uur verderop in Makeni afgenomen. Aangezien dit soort ritjes gecombineerd worden om brandstof te besparen, ging ook de hospital manager mee om het salaris voor de ziekenhuisstaff van deze maand op te halen bij de bank in Makeni. Het vertrek was een aantal uur later dan gepland, maar dit keer wel om een hele speciale reden! Begin maart zijn er COVAX vaccins aangekomen in Sierra Leone en deze week worden de medewerkers van de ziekenhuizen gevaccineerd. Alleen over dit onderwerp kan ik al een hele blog schrijven, maar het komt erop neer dat de medewerkers worden ingeënt met AstraZenica of Sinopharm (een chinees vaccin). De dag ervoor waren er in Masanga Hospital slechts 22 personeelsleden gevaccineerd (terwijl ze een groter ziekenhuis zijn dan LHMC), er bleek veel weerstand en angst te zijn voor het vaccin. Met trots kunnen we mededelen er in het LHMC uiteindelijk 52 van onze 68 staffleden zijn gevaccineerd; van schoonmaker tot de dokters! Aangezien de driver Zaro en de hospital manager ook gevaccineerd moesten worden en het vaccinatieteam een paar uur later kwam dan gedacht liep de hele planning uit. Enfin, Rick getest en alleen de lonen moesten nog opgehaald worden. Daar was obstakel nummer 49328 van deze week. Door omstandigheden duurde het uiteindelijk meer dan 5 uur voordat ze het geld meekregen! Onze beste voetbalspeler/driver Zaro en Rick miste daardoor de wedstrijd, die nog wel speciaal voor hem georganiseerd was. Uiteindelijk verloren we de voetbalwedstrijd met 6-3. Bij deze is het dieptepunt bereikt. Zullen we vanaf hier weer een stijgende lijn naar boven in zetten?
Afgelopen week zijn er helaas meerdere kinderen overleden in het ziekenhuis. Niet per definitie iets wat elke week gebeurd en zeker niet in deze getalen. Afgelopen drie weken heb ik alleen visite gelopen op de kinderafdeling. Dit is een behoorlijke uitdaging voor mij, aangezien ik geen ervaring heb als arts op de kinderafdeling. Al helemaal niet in de tropen waar zowel de ziektebeelden en presentaties heel anders zijn dan in Nederland. Nog maar niet te spreken over de taalbarrière die er speelt, het slecht leesbare handschrift in de papieren statussen en de regelmatig onvoldoende gefundeerd gestelde diagnosen. Ik doe mijn best om het hoofd boven water te houden en alle kinderen zo goed mogelijk te behandelen. Dat is echter nog niet altijd makkelijk. ’s Ochtends lees je de status van een kind die de avond ervoor is opgenomen met ‘malaria, ernstige bloedarmoede en een longontsteking’. Kinderen krijgen hier al snel de stempel longontsteking als ze hoesten en iedereen wordt ruim ondergedompeld in de antibiotica. Dit terwijl een longontsteking of hoestklachten meestal worden veroorzaakt door een virus. Hoe je het kind dan vervolgens aantreft is bij dezelfde aandoening heel verschillend; van een vrolijk bij de moeder borstvoeding drinkend kind tot een ernstig ziek kind aan een infuus en zuurstof. Bij de beslissing om antibiotica te stoppen en alleen ondersteunend te behandelen word je regelmatig met vraagtekens aangekeken. Antibiotica is the way to go. En antibiotica resistentie ook als we zo doorgaan. Maar toch is de beslissing om antibiotica te stoppen of niet te starten niet altijd de meest eenvoudige keuze.
Zo ook tijdens de visite. Op de kinderafdeling liggen maximaal 18 kinderen (afgelopen week toevallig 20, waarvan er 2 een ‘bed on floor’ waren omdat het zo druk was). Tijdens het langsgaan van alle kinderen komen er gefaseerd drie ernstig zieke kinderen binnen. Allen zuurstofbehoeftig met ernstige ademhalingsproblemen en malaria in een vergevorderd stadium. Op de een of andere manier gebeuren dingen in de geneeskunde nooit solitair maar altijd minimaal in twee of drievoud… Op zo’n moment houd je visite even op en geef je het acuut zieke kind direct alle aandacht. Je vraagt het verhaal uit, doet lichamelijk onderzoek, regelt bloedonderzoek en start een behandeling. Je hoopt dat je het kind lang genoeg stabiel kan houden tot de behandeling begint te werken. Dit is helaas lang niet altijd het geval. Inmiddels zijn we twee van de drie ernstig zieke kinderen verloren. Ondanks dat je alles hebt gedaan wat je kon, alle behandelingen direct bent gestart en regelmatig bent komen kijken hoe het ging, mocht het niet baten. En dat doet pijn. Het voelt als falen. Je weet heel goed dat je er niks extra’s aan had kunnen doen, die middelen heb je nou eenmaal niet, maar toch kun je het gevoel van falen niet zomaar links laten liggen. Zucht. Een tropenarts die hier al langer zit noemt Sierra Leone ook wel de olympische spelen van slechte kinderen en daarmee slaat hij de spijker op zijn kop. Om meerdere redenen komen ouders zo ongelofelijk laat met hun zieke kind naar het ziekenhuis, gemiddeld later dan in andere Afrikaanse landen. Als we dat zou eens konden beïnvloeden…. Of konden voorkomen dat kinderen uberhaupt regelmatig zo ernstig ziek worden. Niet onmogelijk, maar alles behalve gemakkelijk.
Om de gedachten te verzetten na een zware week en heftige gebeurtenissen vind ik het heerlijk om te sporten en de omgeving te verkennen. Zaterdag stond er een mountainbike rit van maarliefst 50km op het programma, de langste tot nu toe. Uiteindelijk gingen we een stuk later weg dan gepland. We konden de fietsen namelijk nergens vinden! Wat bleek… woensdagochtend waren we om 5.00 naar het ziekenhuis gegaan voor een tweeling bevalling die eindigde in een keizersnede voor het uitblijven van weeën nadat het eerste kind geboren was. Uiteindelijk moesten we een B-lynch hechting leggen (de gynaecologisch gerichte medici onder ons weten dat dit een hechting is die je bijna nooit hoeft te gebruiken, maar alleen gebruikt in noodsituaties waarbij de baarmoeder niet meer wil samentrekken en veel bloedverlies kan geven). Tegen tienen waren we klaar en gingen we even naar huis om ons op te frissen, te ontbijten en daarna weer verder te gaan met het dagprogramma in het ziekenhuis. We gingen op de fiets terug naar het ziekenhuis omdat de auto bij het ziekenhuis stond en het te warm was om te lopen. Zoals gezegd komen ziektebeelden nooit solitair voor en kregen we diezelfde avond nog een soortgelijke casus voorgeschoteld. De tweede van een tweeling werd niet geboren, de weeën bleven uit en bij de keizersnede was er wederom een dusdanig slappe baarmoeder die niet reageerde op medicatie dat we een B-lynch hechting moesten leggen. Louise, een van de tropenartsen, had er nog nooit eerder een hoeven leggen en zo doe je er twee op een dag. Voordat we het wisten was het al 23:30 toen we thuis kwamen en konden avondeten. Wat een dag. Zaterdag was ik helemaal vergeten dat ik die avond om 23:30 natuurlijk niet meer op de fiets naar huis ben gegaan en dat de fietsen dus nog bij het ziekenhuis stonden! Maargoed, long story short. Wij hebben een heerlijke tocht gehad en weer veel nieuwe wegen ontdekt. Helaas ging ook dit niet zonder slag of stoot. Heleen raakte een verscholen boomstronk, ging over de kop en hield hier de nodige blauwe plekken en schrammen aan over. Vriend Rick kreeg vervolgens een heatstroke. Wie gaat er dan ook midden op de dag fietsen in een van de warmste maanden van het jaar?
Maandag en dinsdag heb ik meegetraind met het voetbalteam van het ziekenhuis. Er moest namelijk getraind worden voor de vriendschappelijke wedstrijd van woensdagavond; Lion Heart Medical Center team vs het lerarenteam van de middelbare school van Yele. Deze wedstrijd was opgetuigd om ‘dokter Rick’ een plezier te doen tijdens zijn drie weken durende bezoek aan zijn vriendin tropenarts Heleen. Om in het zelfde thema door te gaan ging dit helaas ook niet zoals gepland. TIA? Rick moest overdag een COVID test afnemen omdat hij vrijdag weer naar Nederland terugvliegt. Deze test wordt twee uur verderop in Makeni afgenomen. Aangezien dit soort ritjes gecombineerd worden om brandstof te besparen, ging ook de hospital manager mee om het salaris voor de ziekenhuisstaff van deze maand op te halen bij de bank in Makeni. Het vertrek was een aantal uur later dan gepland, maar dit keer wel om een hele speciale reden! Begin maart zijn er COVAX vaccins aangekomen in Sierra Leone en deze week worden de medewerkers van de ziekenhuizen gevaccineerd. Alleen over dit onderwerp kan ik al een hele blog schrijven, maar het komt erop neer dat de medewerkers worden ingeënt met AstraZenica of Sinopharm (een chinees vaccin). De dag ervoor waren er in Masanga Hospital slechts 22 personeelsleden gevaccineerd (terwijl ze een groter ziekenhuis zijn dan LHMC), er bleek veel weerstand en angst te zijn voor het vaccin. Met trots kunnen we mededelen er in het LHMC uiteindelijk 52 van onze 68 staffleden zijn gevaccineerd; van schoonmaker tot de dokters! Aangezien de driver Zaro en de hospital manager ook gevaccineerd moesten worden en het vaccinatieteam een paar uur later kwam dan gedacht liep de hele planning uit. Enfin, Rick getest en alleen de lonen moesten nog opgehaald worden. Daar was obstakel nummer 49328 van deze week. Door omstandigheden duurde het uiteindelijk meer dan 5 uur voordat ze het geld meekregen! Onze beste voetbalspeler/driver Zaro en Rick miste daardoor de wedstrijd, die nog wel speciaal voor hem georganiseerd was. Uiteindelijk verloren we de voetbalwedstrijd met 6-3. Bij deze is het dieptepunt bereikt. Zullen we vanaf hier weer een stijgende lijn naar boven in zetten?
-
25 Maart 2021 - 13:20
Adinda:
Hee An, wat een heftig verhaal.. Ik hoop dat je het een beetje een plekje kunt geven en dat volgende week inderdaad een stuk beter gaat!
Xx -
25 Maart 2021 - 16:48
Mama Martine:
Lieve Anne,
Heel verdrietig en moeilijk! Dit was inderdaad een zware week met vooral dieptepunten, maar gelukkig ook een paar hoogtepunten.
Aan jou/jullie inzet en betrokkenheid ligt het niet.
Fijn dat je wat kan bijtanken met een fietstochtje in de omgeving. En daarna met een plak cake en een lieve poes op schoot kan uitrusten op het terras.
Veel sterkte! In gedachten bij je.
Liefs, mama -
25 Maart 2021 - 22:47
Heily:
Hoi Anne, wat een leven, wat een ervaringen, wat een emoties, never a dull moment !
Kop op, want het is niet altijd makkelijk, vaak gewoon erg moeilijk, zeker als je beseft dat mensen vaak gewoon te laat naar het ziekenhuis gaan en dat de kansen bij een eerder bezoek een stuk beter geweest zouden zijn...., liefs, Heily -
26 Maart 2021 - 13:37
Bianca Spros.:
Hai Anne,
Wat heftig allemaal zeg!
Ik hoop dat je ze nog wat kan bijbrengen wbt antibiotica.
Het is allemaal heel heftig wat je meemaakt, zeker wbt de kinderen en de keizerssnee die
zo anders verloopt ,maar met traumatische afloop.
Is er ook een psycholoog in het ziekenhuis, om die mensen op te vangen na de trauma,s die er ontstaan en voor jullie als zorgverlener?
Want het is nogal wat.
Je leert enorm veel natuurlijk, maar neem je rust als het lukt.
succes met alles en veel kracht toegewenst.
Liefs; Bianca .
-
29 Maart 2021 - 15:57
Anne Schrama:
Hi Bianca,
Er is geen psycholoog in het ziekenhuis aanwezig. Zelfs niet eens een fysiotherapeut! Allemaal dingen die we erg missen en goed kunnen gebruiken. Helaas zijn veel van dit soort dingen niet zo gebruikelijk in landen als Sierra Leone. Maar gelukkige kunnen we er goed met elkaar over praten, dat helpt ook.
Liefs, Anne -
04 April 2021 - 18:57
Ada Sanders:
Hoi Anne,
Hier nog even een late reactie van ons. Bijzonder wat je allemaal ervaart.
Het is wel veel, maar blijkbaar hoort dat bij tropenarts. En bedenk dat jij al veel verschil maakt hoor, met je kennis en vaardigheden. Groeten, Ada Sanders
P. S. Wil je mij toevoegen aan je e-mail bestand. Ik blijf graag op de hoogte. -
08 April 2021 - 11:42
Anne Schrama:
Hi Ada, Ik heb jullie email adres toegevoegd aan de lijst. Bedankt voor je reactie! -
18 Mei 2021 - 22:43
Maaike:
Ik heb een paar blogs gemist door allerlei drukte hier, maar ik ben ze uiteraard even terug aan het lezen! Je maakt wel pittige dingen mee zeg daar... En wat werken jullie daar hard, ze mogen blij zijn met toppers als jullie! Goed dat je tussendoor lekker aan het sporten bent om je koppie even leeg te maken! Knuffel en liefs!
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
